Κατά τη διάρκεια της διδασκαλίας των ξένων γλωσσών σε πολλές χώρες, προτιμήθηκε η απομνημόνευση, επιλέγοντας την απόκτηση γνώσεων μέσω μιας διαδικασίας όπου η διαχείριση των συναισθημάτων και η δημιουργικότητα δεν θεωρήθηκαν σημαντικές. Θεωρήθηκε ότι η ενιαία και απομνημονευμένη διαδικασία αξιολόγησης ήταν το πιο σημαντικό πράγμα- οι μαθητές θεωρούνταν παθητική οντότητα και η συμμετοχή τους στην τάξη ήταν σχεδόν ανύπαρκτη, αφού το κέντρο της όλης διαδικασίας ήταν ο δάσκαλος.
Σήμερα, διάφορες μελέτες δείχνουν ότι η συναισθηματική συνιστώσα παίζει πολύ σημαντικό ρόλο στη μάθηση. Τα κίνητρα προς το αντικείμενο και ακόμη και η σύνδεση μεταξύ δασκάλου και μαθητών είναι ουσιώδης. Είναι απαραίτητο να κατανοήσουμε ότι οι μαθητές μπορούν να μάθουν με διαφορετικούς τρόπους και ότι έχουν ακόμη και διαφορετικούς τύπους νοημοσύνης. Ως εκ τούτου, πρέπει να χρησιμοποιείται μια σειρά από εργαλεία στην τάξη για να γίνει η μάθηση πιο αποτελεσματική. Αυτή η θεωρία έχει διαδοθεί ευρύτερα και έχει αγκαλιαστεί σε μεγάλο βαθμό από τους εκπαιδευτικούς τα τελευταία χρόνια.
Διαφορετικές θεωρίες υποστηρίζουν τις παραπάνω δηλώσεις. Για παράδειγμα, η θεωρία της πολλαπλής νοημοσύνης που πρότεινε ο Αμερικανός ψυχολόγος Howard Gardner ως αντίβαρο στο παράδειγμα της μίας και μοναδικής νοημοσύνης. Ο θεωρητικός αυτός πιστεύει ότι η ανθρώπινη ζωή απαιτεί την ανάπτυξη διαφόρων τύπων νοημοσύνης. Έτσι, ο ίδιος και οι συνεργάτες του προειδοποιούν ότι η νοημοσύνη δεν είναι καθοριστικός παράγοντας για να γνωρίζει κανείς την ευφυΐα ενός ατόμου. Ένα καλό παράδειγμα αυτής της ιδέας αναφέρεται σε ανθρώπους που, παρά τους καλούς ακαδημαϊκούς βαθμούς, έχουν σημαντικά προβλήματα στις σχέσεις τους με άλλους ανθρώπους ή στη διαχείριση της κοινωνικής τους ζωής.
Η θεωρία της πολλαπλής νοημοσύνης μας δίνει τη δυνατότητα να διεξάγουμε διάφορες δραστηριότητες που επικεντρώνονται στον τύπο νοημοσύνης που διαθέτει κάθε μαθητής. Ο Gardner αναφέρει ότι υπάρχουν 8 τύποι:
- Λογική-μαθηματική νοημοσύνη: υψηλή ικανότητα υπολογισμού, αφαίρεσης
- Λεκτική γλωσσική νοημοσύνη: Τα άτομα με αυτόν τον τύπο νοημοσύνης έχουν ιδιαίτερη ικανότητα να διαβάζουν, να μιλούν, να γράφουν και να ακούνε ενεργά.
- Χωρική νοημοσύνη: Μπορούν να αντιλαμβάνονται οπτικές πτυχές με μεγάλη λεπτομέρεια, να δημιουργούν νοητικές εικόνες ή να ζωγραφίζουν και να σχεδιάζουν.
- Μουσική νοημοσύνη: Παρουσιάζεται σε άτομα που συνθέτουν ή δημιουργούν μουσική.
- Σωματική-κινητική νοημοσύνη: Τα άτομα με αυτή τη νοημοσύνη έχουν μεγάλη ισορροπία, ευλυγισία, συντονισμό χεριών-ματιών και ταχύτητα.
- Ενδοπροσωπική νοημοσύνη: ορίζεται ως το σύνολο των ικανοτήτων που μας επιτρέπει να σχηματίζουμε μια εικόνα του εαυτού μας προσαρμοσμένη στην πραγματικότητα και να αναγνωρίζουμε και να διαχειριζόμαστε τον συναισθηματικό μας κόσμο.
- Διαπροσωπική νοημοσύνη: Τα άτομα με υψηλή διαπροσωπική νοημοσύνη έχουν την ικανότητα να κατανοούν τα συναισθήματα και τις προθέσεις των άλλων, ακόμη και αν δεν τα αποκαλύπτουν ανοιχτά. Αυτό τους επιτρέπει να βοηθούν τους άλλους.
- Νατουραλιστική νοημοσύνη: είναι τα άτομα που είναι ικανά να βλέπουν τις σχέσεις μεταξύ ειδών και ομάδων αντικειμένων και ατόμων, αν και αναγνωρίζουν επίσης τις διαφορές ή τις ομοιότητες μεταξύ τους.
Σύμφωνα με αυτές τις διακρίσεις, οι τάξεις μπορούν να επικεντρωθούν στη δημιουργία και τη χρήση υλικού που απευθύνεται σε κάθε συγκεκριμένη ομάδα μαθητών, ώστε να τους κρατήσει παρακινημένους και δραστήριους. Αυτή είναι μία από τις πτυχές που πρέπει να ληφθούν υπόψη. Ωστόσο, ένα άλλο παράδειγμα που σχετίζεται με τη σημασία των συναισθημάτων και τη σωστή διαχείρισή τους στην τάξη είναι η θεωρία της συναισθηματικής νοημοσύνης που πρότεινε ο Daniel Goleman το 1997, η οποία αναφέρει ότι η συναισθηματική νοημοσύνη είναι η ικανότητα να αναγνωρίζουμε τα συναισθήματα – τόσο τα δικά μας όσο και των άλλων – και να διαχειριζόμαστε την αντίδρασή μας μπροστά σε αυτά. Μπορεί να οριστεί ως το σύνολο των δεξιοτήτων που επιτρέπουν μεγαλύτερη προσαρμοστικότητα του ατόμου απέναντι στις αλλαγές. Υπό αυτή την έννοια, είναι σημαντικό να αναφέρουμε ότι η διαχείριση των συναισθημάτων στην τάξη είναι πολύ σημαντική. Ένα παράδειγμα είναι η διαχείριση των αρνητικών πτυχών, όπως η απογοήτευση ή η έλλειψη κινήτρων που μπορούν να δημιουργήσουν εμπόδια που είναι δύσκολο να καταρριφθούν στη μάθηση.
Είναι σημαντικό να επιτευχθεί η ισορροπία των μαθητών στην τάξη. Με την επίτευξη ενός θετικού, υγιούς και στοργικού κλίματος, θα επιτευχθούν μεγαλύτερα και καλύτερα αποτελέσματα, καθώς οι μαθητές θα ανταποκριθούν καλύτερα τόσο στα ερεθίσματα που τους παρουσιάζονται στην τάξη όσο και στην πρόκληση να μάθουν κάτι νέο και να επιλέξουν την εγκεφαλική τους δραστηριότητα.
Όσον αφορά τη μελέτη μιας ξένης γλώσσας, υπάρχουν πολύ στέρεες έρευνες. Ο Αμερικανός θεωρητικός Stephen Krashen ανέπτυξε το 1983 μια θεωρία γνωστή ως το συναισθηματικό φίλτρο. Η θεωρία αυτή επιμένει ότι ο μαθητής θα μάθει πιο αποτελεσματικά αν δεν αισθάνεται ένταση ή άγχος κατά τη διάρκεια της μαθησιακής διαδικασίας.
ΤΡΙΑ ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΑ ΠΟΥ ΚΑΝΟΥΝ ΤΗ ΔΙΑΦΟΡΑ.
Είναι ενδιαφέρον να εξερευνήσουμε τον τομέα της ψυχολογίας και των συναισθημάτων για να κατανοήσουμε πώς επηρεάζουν τη μάθηση. Τα συναισθήματα που συνδέονται κυρίως με τη διαδικασία απόκτησης της γνώσης είναι: η ευτυχία, ο φόβος, η θλίψη και η αγάπη.
Η ευτυχία είναι ένα από τα πιο ισχυρά συναισθήματα, καθώς βοηθά στην καταστολή των αρνητικών συναισθημάτων. Η ευτυχία δημιουργεί κίνητρα και αίσθημα ολοκλήρωσης. Ένας ευτυχισμένος μαθητής είναι πιο δεκτικός και ανοιχτός στην απόκτηση της γνώσης. Το συναίσθημα αυτό συνδέεται άμεσα με την επίτευξη των στόχων.
Ο φόβος, από την άλλη πλευρά, δημιουργεί άγχος και αυτό με τη σειρά του προκαλεί μπλοκαρίσματα στην ικανότητα αντίδρασης και ανταπόκρισης. Στην περίπτωση της μάθησης, δημιουργεί αυτό που είναι ευρέως γνωστό ως “κενό”, είτε πρόκειται για δυναμικές προφορικών εκφράσεων στην τάξη είτε για ασκήσεις ακρόασης. Αυτό σημαίνει ότι δεν μπορούν να αναπτυχθούν ούτε τα γλωσσικά ούτε τα επικοινωνιακά στοιχεία. Η θλίψη προκαλεί έλλειψη ενέργειας- με αυτή την έννοια ο μαθητής θα είναι νυσταγμένος και ο εγκέφαλός του όλο και λιγότερο ενεργός. Σε καταστάσεις θλίψης, είναι αδύνατο να σκεφτεί και να δώσει προσοχή, οπότε η εστίαση στις οδηγίες της τάξης μπορεί να φαίνεται αδύνατη υπόθεση. Σε αυτή την περίπτωση, θα πρέπει να γίνονται δραστηριότητες για να αυξηθεί το επίπεδο ενέργειας και να “φουντώσουν” οι μαθητές.
Τέλος, η αγάπη συμβάλλει στη δημιουργία ενός ευχάριστου, ασφαλούς, κατανοητού και τρυφερού κλίματος. Σε αυτό το σημείο η σχέση μεταξύ των μαθητών και του εκπαιδευτικού παίζει θεμελιώδη ρόλο, καθώς οι μαθητές θα αντιδρούν πιο θετικά στις διάφορες προκλήσεις και τα αιτήματα που τίθενται στην τάξη και θα συμμετέχουν πιο εύκολα στις δραστηριότητες. Σε αυτό το σημείο αξίζει επίσης να σημειωθεί ότι η σωστή διαχείριση αυτών των συναισθημάτων είναι επωφελής για τον εκπαιδευτικό, αφού η δέσμευση, τα κίνητρα, ακόμη και η ενέργεια σε κάθε δραστηριότητα θα αυξηθούν στο βαθμό που θα υπάρχει μια ευχάριστη ατμόσφαιρα στην τάξη, όπου τα θετικά συναισθήματα θα υπερισχύουν των αρνητικών.
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ
Η προώθηση θετικών αλληλεπιδράσεων και συναισθημάτων στην τάξη όχι μόνο θα προάγει ένα ευχάριστο κλίμα, αλλά και θα εξαλείψει τα αρνητικά συναισθήματα και θα ενθαρρύνει την ενεργοποίηση του εγκεφάλου και την προθυμία για μάθηση. Η εγγύτητα ευνοεί πάντα τη μεγαλύτερη προθυμία για διαπραγμάτευση, ενεργητική ακρόαση, επικοινωνία και λεκτική παραγωγή. Για το λόγο αυτό, είναι σημαντικό να έχουμε κατά νου ότι ένας καλός μαθητής δεν μπορεί να μετρηθεί αποκλειστικά από τα αποτελέσματα ενός τεστ μνήμης ή από μια τάξη με επαναλαμβανόμενες δραστηριότητες όπου ο μαθητής δεν δείχνει ενδιαφέρον. Πολλοί παράγοντες επηρεάζουν τη μάθηση των μαθητών, όπως ο τύπος της νοημοσύνης τους, τα κίνητρά τους, ακόμη και τα βάρη που φέρνουν από το σπίτι ή ακόμη και εξωτερικές καταστάσεις που θέτουν σε κίνδυνο τα κίνητρά τους. Σε κάθε τύπο μάθησης, είτε πρόσωπο με πρόσωπο είτε σε απευθείας σύνδεση, θα είναι σημαντικό να δημιουργηθούν αρκετοί πόροι για να διευκολυνθεί μια ποικιλία εμπειριών για τον μαθητή.